Vetëm kur e viziton Prespën e ndien thellë mahnitëjen nga peizazhet e shumta të saj ,liqenet malet që e rrethojnë zonën i japin asaj një pamje të rrallë .Me 9 fshatra të vendosur në gjoksin e maleve që përbëjnë komunën e Liqenasit: Me Kallamasin ,Goricën e Madhe ,Gorica e Vogël ,Gollomboçin, Diellasin, Liqenasin, Lajthiza, Zaroshka dhe Cerja ku jetojnë afërsisht rreth 5mijë e 500 banorë .Malet e lartë të bleruar që e kalojnë lartësinë mbi 2000m lugina dhe shpate të vendosur mbi kaltërsinë e liqeneve me brigje të banuar krijojnë atë konfiguracion të papërsëritëshëm .Kështu i mbushur me këto kontraste bukurish me një kulturë të lashtë me ushqim të mirë dhe një mikpritje bujare.Këto kushte të favorshme klimatike ,ujrat e pastra të burimeve përzëmërsia e banorve janë joshëse dhe të krijojnë relaks në çdo stinë të vitit .Por bukuria e vërtetë e Prespës janë dy liqenet e tij katër ishujt në dy liqenet e Prespës. Një i moshuar nga Gollomboçi na tregon legjendën e rrallë për këtë dy liqene
Legjenda e liqeneve të Prespës
Sipas një plaku të moshuar nga Gollomboçi na thotë se këtu ku ndodhet liqeni i Prespës ka qënë një qytet shumë i madh .Një ditë djali i mbretit që drejtonte qytetin kishte dalë nëpër pyll dhe aty rastësisht takon një zanë pylli shumë të bukur të quajtur Nereida .Djali i mbretit mahnitet nga bukuria e saj dhe i kërkon dorën për t`u martuar me atë .Por Nereida refuzon duke i thënë djalit të mbretit se nëse ata martoheshin do të ndodhte një fatkeqsi shumë e madhe .Por djali i mbretit i verbuar nga dashuaria e mori për nuse zanën e bukur Nereida .Por shumë shpejt pas martesës u hap qielli dh era një shi shumë i madh dhe i rrëmbyer që mbyti të gjithë qytetin duke krijuar një liqen të madh ku ndodhet sot liqeni i Prespës dhe lulet që ndodhen sipër sipërfaqes së liqenit sipas legjendës janë shpirtrat e njerzëve të mbytur .Por kjo është vetëm legjenda që qarkullon tek të moshuarit.
Në lartësinë mbi 850 m mbi nivelin e detit gjenden dy liqene të ndarë nga një brez i ngushtë toke .Më i madhi i quajtur Prespa e Madhe i cili ka një sipërfaqe prej 285 km2 dhe thellësi maksimale 54 m. Ky liqen është i ndarë nga tre shtete ku pjesën më të madhe e ka Maqedonia kurse Shqipëria dhe Greqia kanë nga 40 km2 secila ndërsa liqeni tjetër a ii Prespërs së Vogël i cili ka një sipërfaqe prej 47 km2 dhe një thellësi prej vetëm 12 m i takon pothuajse i gjithi Greqisë më përjashtim të një pjese të vogël që ka Shqipëria .
Turizmi dhe parku i Prespës
Më 2 shkurt të vitit 2000 kryeministrat e Shqipërisë ,Maqedonisë dhe Greqisë është shpallur si zona e parë e mbrojtur në Ballkan .Potr megjthatë të ndonjë financimi nga qeveria gjermane dhe të ndonjë OJQ Prespa dhe zona e saj përrreth është larg atyre kërkesave që ka koha për të zhvilluar turizmin .Së pari vihet re që parku shfrytëzohet nga banorët për dru zjarri për ngrohje dhe gjithe parku eshte masakruar. Banorët merren me peshkim ,blegtori dhe me bujqësi .Rruga që të çon nga Korça deri në Goricë më së fundi u rregullua. Për zhvillimin e turizmit është i domosdoshëm infrastruktura e komunikacionit .Nga zona e Prespës ka filluar një emigrim pas viteve të trazicionit duke e ulur ndjeshëm popullsinë e kësaj zone . Një banor nga Prespa Niko Dume na thotë se peshkimi dhe turizmi mbeten prioritet për këta banorë por çuditërisht një pjesë prej banorve mbajnë ende bagëti ne katet e par ate shtepive duke e ndotur ambientin përreth dhe duke e prishur imazhin e mirë të Prespës si vend turistik .Në Prespë janë bërë rreth 30 shtëpi model që mund të presin turista por kjo shifër është shumë e vogël me mundësitë reale që ka Prespa . Por ajo që duhet të theksohet se si mund të kesh një turizëm elitar kur shtatë fshatra marrin ujë me puse! Banorët të thonë se janë bërë shumë studime dhe janë premtuar shumë gjëra për një turizëm elitar në Prespë por fjalët me veprat janë larg .Ato që ne pamë këto dit në Prespë ishin larg asaj që kërkon koha dhe turizmi bashkohor .Ka ardhur koha që Prespa të presi vizitorë t`u tregojë atyre mitet dhe legjendat dhe historitë e saj të lashta të civilizimit ,t`u tregojë atyre që ka qënë qendra e mbretërisë së Samuilit ,degëzimet e rrugës Egnatia dhe kryqëzimet si dhe kullat mesjetare përgjatë rrugës kishat e shumta të shekullit të XII dhe XIV ku ndodhen themelet e qendrave të banuar nën ujrat e liqenit afër fshtit Kallamas Nuk mund të largohesh nga Prespa pa shijuar tavën e krapit të shijshëm apo peshqit e vegjël që vendasit iu thonë “tsironia “Këtu nuk gjen shtëpi pa fuçinë e verës artizanale apo kazanet artizanalë të rakisë që vendasit e ruajnë për miqtë …Kjo ishte Prespa mes bukurive të pafund një pritje bujare dhe një distance që ajo ka ende me mundësitë reale me turizmin bashkohor ….Prespa me rrugë të ngushta plot me fllad të freskët pemë të shumta me strofulla zogjsh dhe me luadhe të bukur dhe syrin e kaltër të liqenit që i jep një pamje magjike këtij mjedisi sidomos kur ngjitesh në majën e malit Galicica ku duket në njërën anë liqeni I Ohrit dhe në anën tjetër liqenet e Prespës
Bie niveli i liqenit alarmohen banorët e Prespës
Banorët e Prespës I ka akpur paniku. Kryebiseda e ditës është anomalia natyrore që po ndodh me liqenin e tyre të cilit i ka rënë niveli 8m nga 54 m që është thellësia maksimale. Një peshkatari i vjetër thotë se na duket sikur liqeni po jep shpirt .dhe po e vuajmë të gjithë se është vërtet një katastrofë natyrore që na prish krejt cilësinë e jetës sonë …Vazhdojne te kryhen studime nga studiuesit madje qeveria gjermane ka akorduar një shumë të konsiderueshme për të ndalur fenomenin pasi sic dihet liqeni I Ohrit 70 % të ujit e merr nga liqeni i Prespës …
